Though partition is far from the best way to resolve the Kosovo question, it is a political option for Kosovo as part of a final status resolution and has been used by one side already.

By Gerard Gallucci

Talk about partitioning Kosovo remains taboo. Almost everyone officially rejects the idea – the Albanians, the Serbs (in both Serbia and Kosovo), and the EU and U.S. However, only the Albanians probably really mean it and only if it applies to carving out pieces of “their” Kosovo and not so much as it might apply to the partitioning of Kosovo from Serbia. The Western Europeans and U.S. stand against partition arguing that Kosovo is a unique case and maintaining that Kosovo is and can be a flourishing multi-ethnic democracy. (Some EU members, and perhaps some in EU Brussels, may actually prefer partition as the neatest way to get rid of the lingering Kosovo status issue and get out of the morass into which their EULEX mission has fallen. Perhaps prematurely, EU envoy Wolfgang Ischinger even put partition on the negotiating table in August 2007.) The U.S. supports the official EU position because this keeps it off the Kosovo hook and because it has its own reasons – think Caucasus and Russia – to reject ethnic partition. The Serbs in southern Kosovo might support partition if somehow they could remain attached to Serbia. As this is unlikely, they do not. Kosovo Serbs north of the Ibar would probably welcome partition – remaining in Serbia – but, as it is not yet Serbian state policy, cannot say so. Belgrade may accept partition at some point but cannot say so while still making a case against losing Kosovo. Russia stands ready to pick up the pieces however it goes.

So, partition is the elephant in the room. Everyone pretends it is not there as they try to look busy finding other ways to finish determining Kosovo’s final status. The arguments against partition appear serious. 1) It could lead to renewed pressure for partitioning along ethnic lines including elsewhere in the former Yugoslavia. 2) It would seem to abandon the principle and possibility of truly multi-ethnic democracy, which everyone agrees is better than mono-ethnic mini-states. 3) Kosovo enjoyed autonomy as a province (though not a republic) under Tito until later simply revoked by Milošević. It is worth considering these arguments one by one.

The issue of Kosovo’s partition establishing a precedent or somehow encouraging further such actions elsewhere begs the central question of Kosovo’s very partition from Serbia. Serbia was and remains a sovereign state and member of the United Nations. Dismembering it, arbitrarily changing its state borders through military occupation, sets a huge precedent with implications in many places around the globe. To argue that a state loses the right over some part of its territory or population because of the way a particular government treats its people raises the issue of who decides, when and by what standard. Answers to these questions would be pertinent to many other situations, such as the treatment of native people by Australia, Brazil and the United States as well as the cases of Bosnia-Herzegovina, the Congo, Macedonia, Georgia, Iraq, and Spain, to name a few. The plain fact is that with Kosovo’s unilateral declaration of independence – recognized by leading members of the international community – partition is already a fact.

One cannot argue credibly that Kosovo’s partition from Serbia is not along ethnic lines. To do so, one would have to make the case that Kosovo is in fact a flourishing multi-ethnic society or can become one. But Kosovo is essentially a mono-ethnic Albanian state. According to the CIA Factbook, 88 percent of its 1.8 million people are Albanians. Seven percent are Serbs and five percent others. Take out the 40-60,000 Serbs living in the north and the Albanian majority is over 90 percent. The Pristina institutions are Albanian institutions and non-Albanians’ role will be – if they are lucky – to have some say in how they are governed in their own communities and to play the occasional window-dressing role. Keeping Kosovo whole to support the case for multi-ethnic democracy is hypocrisy masquerading as high policy.

Kosovo’s history can support almost any conclusion one wishes to draw. One hundred years ago Kosovo was part of the Ottoman Empire so perhaps it should now be part of Turkey? Tito practiced ethnic gerrymandering – manipulating boundaries and legalities – on a grand scale to keep the truly multi-ethnic Yugoslavia balanced and more or less stable. The only thing perhaps we can learn from him is that in the end, ethnic loyalties prevail. Western Europe lost the opportunity to preserve multi-ethnicity in the Balkans when it rushed into the recognition of Yugoslavia’s break-up rather than finding a way to help it to a soft landing. In any case, Kosovo cannot now argue the sanctity of its borders based upon precedent from Yugoslavia having itself thrown over the boundaries of the successor state, Serbia.

None of this is to argue that partition is the best way to resolve the Kosovo question. But it may at some point have to be part of the final package. The Ahtisaari Plan remains the best option for southern Kosovo, where non-Albanians remain with little choice but to accept the reality that surrounds them. But the north? Why should people there born in one country be forced to accept now living in another? Some will say, what about the Albanians living in Serbia or Macedonia. Indeed. Irredentism is a danger. But it should not be allowed to become the basis of geopolitical blackmail.

In the end, partition is a political option for Kosovo as part of a final status resolution and has been used by one side already.

Gerard M. Gallucci is a retired US diplomat. He served as UN Regional Representative in Mitrovica, Kosovo from July 2005 until October 2008. The views expressed in this piece are his own and do not represent the position of any organization. You can read more of Mr. Gallucci’s analysis of current developments in Kosovo by visiting http://outsidewalls.blogspot.com

Kosovo – deliti šta od čega?

Iako podela ni blizu nije najbolji način za rešavanje pitanja Kosova, i dalje stoji kao politička opcija za Kosovo u okviru konačne odluke o statusu, koju je jedna od strana već iskoristila.

By Gerard Gallucci

Razgovor o podeli Kosova i dalje je tabu tema. Zvanično, gotovo svi odbacuju tu ideju: i Albanci i Srbi (i u Srbiji, kao i na Kosovu), EU i SAD. Međutim, verovatno samo Albanci zaista tako i misle, zapravo, samo u slučaju da to podrazumeva rezanje dela “njihovog” Kosova, ali nikako ukoliko bi bilo primenjeno na podelu Kosova od Srbije. Zapadna Evropa i SAD su protiv podele, tvrdeći da je Kosovo jedinstven slučaj, te insistirajući da Kosovo jeste i može biti multietnička demokratija u procvatu. (Moguće je da neke članice EU, a možda i neki u Evropskoj uniji u Briselu, podržavaju podelu kao najjednostavniji način da se otarase problema još uvek nerešenog statusa Kosova i izađu iz baruštine u koju je misija EULEX-a zapala. Možda pomalo preuranjeno, izaslanik EU Wolfgang Ischinger stavio je plan podele na pregovarački sto još u avgustu 2007). Sjedinjene države podržavaju zvanični stav EU, jer im taj stav omogućava da se drže izvan Kosova, ali i zbog drugih razloga – pomislite samo na Kavkaz i Rusiju – da ne prihvate etničke podele. Srbi na jugu Kosova podržali bi podelu ako bi nekako mogli da ostanu povezani sa Srbijom. Obzirom da je to malo verovatno, tu ideju ne podržavaju ni oni. Kosovski Srbi severno od Ibra bi verovatno pozdravili plan podele – pod uslovom ostanka u Srbiji – ali, obzirom da to još uvek nije deo srpske državne politike, ne mogu to da kažu. Beograd bi u nekom trenutku mogao prihvatiti podelu, ali ni oni to ne mogu saopštiti sve dok pokušavaju dobiti slučaj protiv gubitka Kosova. Rusija je spremna da pokupi delove, kakvo god rešenje da bude.

Podela je, dakle, poput slona u sobi. Svi se pretvaraju da podela ne postoji, dok istovremeno pokušavaju da se prikažu zauzetima u pronalaženju drugih načina pomoću kojih bi se završilo utvrđivanje konačnog statusa Kosova. Argumenti protiv podele čine se ozbiljnima. 1) Podela bi mogla dovesti do obnavljanja pritiska za podelu duž etničkih linija, uključujući i neka druga mesta u bivšoj Jugoslaviji. 2) Činilo bi se da se time napuštaju principi i mogućnosti za uspostavljanje istinski multietničke demokratije, koja je, kao što se svi slažu, bolja od jednonacionalnih mini-država. 3) Kosovo je uživalo autonomiju kao pokrajina (mada ne kao republika) pod Titom, koju je Milošević kasnije jednostavno opozvao. Stoga vredi razmotriti svaki od ovih argumenata redom.

Pitanje podele Kosova kao uspostavljanja izvesnog presedana, ili dodatnog ohrabrivanja sličnih akcija negde drugde, navodi na osnovno pitanje same podele Kosova od Srbije. Srbija je bila, i dalje je, suverena država i članica Ujedinjenih nacija. Rasparčavanjem Srbije, te proizvoljnim menjanjem njenih državnih granica pomoću vojne okupacije, uspostavljen je veliki presedan koji bi mogao imati implikacije na mnogim drugim mestima širom sveta. Zagovarati da određena država gubi prava nad delom svoje teritorije ili stanovništva zbog načina na koji vlada tretira svoj narod nameće pitanje ko zapravo odlučuje, kada i na osnovu kojih standarda. Odgovori na ova pitanja će biti relevantni za mnoge druge situacije, kao što je tretman domaćeg stanovništva u Australiji, Brazilu i SAD-u, kao i slučajevima BiH, Konga, Makedonije, Gruzije, Iraka i Španije, da nabrojim svega nekoliko primera. Činjenica je da je sa jednostranim proglašenjem nezavisnosti Kosova – koje priznaju vodeće članice međunarodne zajednice – sama podela već činjenica.

Ne može se verodostojno tvrditi da podela Kosova od Srbije nije podela duž etničkih linija. Da bi se to uradilo, moralo bi se dokazati da je Kosovo zaista multietničko društvo u procvatu, ili da može postati jedno takvo društvo. No, Kosovo je u suštini jedno-etnička albanska država. Prema izvorima CIA Factbook, 88% od ukupnog broja od 1,8 miliona ljudi su Albanci. Sedam odsto su Srbi, dok je pet odsto ostalih. Ako iz statistike izdvojite 40-60,000 Srba koji žive na severu, albanska većina čini više od 90 odsto. Institucije u Prištini su albanske institucije i uloga ne-Albanaca će biti – ukoliko budu imali sreće – da imaju neko pravo glasa u tome na koji način će se njima upravljati u njihovim zajednicama, te da igraju povremenu ulogu prikazivanja lažne slike. Održavanje Kosova u celosti kako bi se podržao slučaj koji zagovara multietničku demokratiju je licemerje pod maskom visoke politike.

Istorija Kosova može podržati gotovo svaki zaključak koji neko želi da izvede. Pre sto godina, Kosovo je bilo deo Otomanskog carstva, te bi sada možda trebalo da bude deo Turske? Tito je praktikovao etničko raspoređivanje prilikom glasanja – manipulišući granicama i legalitetima – u velikoj meri kako bi održao istinski multietničku Jugoslaviju uravnoteženom i manje-više stabilnom. Jedino što možda možemo naučiti od njega jeste da će na kraju uvek prevladati etnička odanost. Zapadna Evropa je izgubila mogućnost da sačuva multietničnost na Balkanu kada je požurila sa priznavanjem raspada Jugoslavije, umesto da pronađe način da joj pomogne i ublaži posledice. U svakom slučaju, Kosovo ne može tvrditi svetost svojih granica na osnovu presedana iz Jugoslavije posezajući preko granica države-naslednice, Srbije.

Ništa od ovoga nije dovoljno kako bi poslužilo kao tvrdnja da je podela najbolji način rešavanja kosovskog pitanja. Ali moglo bi u nekom trenutku da bude deo konačnog paketa. Ahtisaarijev plan ostaje najbolja opcija za jug Kosova, gde ne-albanskom stanovništvu preostaje jako malo izbora osim da prihvati realnost koja ih okružuje. A šta je sa severom? Zašto bi ti ljudi koji su rođenu u jednoj zemlji bili primorani da prihvate da najednom žive u nekoj drugoj? Neki će reći, a šta je sa Albancima koji žive u Srbiji ili Makedoniji? To je tačno. Iredentizam je opasnost. Ali, to ne bi smelo postati osnova geopolitičke ucene. Na kraju, podela je politička opcija za Kosovo kao deo razrešenja konačnog statusa i opcija koju je jedna strana već koristila.

Džerard M. Galuči je bivši američki diplomata. Služio je kao regionalni predstavnik UN-a u Kosovskoj Mitrovici, od jula 2005. do oktobra 2008. Viđenja iskazana u ovom tekstu su lična i ne predstavljaju stav bilo koje organizacije.